Απολογισμός των τελευταίων αποστολών της ΕΙΝΑ στη Λέσβο.(Φεβρουάριος-2016)

Για τις αποστολές της ΕΙΝΑ στη Μυτιλήνη…

Πάτρα, 12/2/16

Πέρασαν σχεδόν 4 μήνες από την πρώτη αποστολή της ΕΙΝΑ στο νησί της Λέσβου, που εξακολουθεί να βρίσκεται στον πυρήνα της προσφυγικής – μεταναστευτικής κρίσης ως μία από τις κυριότερες πύλες εισόδου προς την ευρωπαϊκή ήπειρο. Οι τελευταίες αποστολές εκεί ήταν από 9/1 ως 23/1 και 28/1 ως 5/2/16.

Τίποτα, όμως, δε θυμίζει πια τον Οκτώβρη του 2015.

Φτάνοντας κανείς στο νησί, έχει την εντύπωση πως πια, όλα είναι τακτοποιημένα. Οι διαδικασίες φαίνονται δομημένες και ακολουθούνται τις περισσότερες φορές με πολύ γοργούς ρυθμούς κατά την άφιξη των προσφύγων και των μεταναστών στο νησί. Χώροι πρώτης υποδοχής – stage 1, χώροι δεύτερης υποδοχής –stage 2. Το περίφημο hot spot της Μόρια και το Καρά Τεπέ σε πολύ καλύτερη κατάσταση σε σχέση με το παρελθόν, με μια εικόνα όμως που προσιδιάζει σε φυλακές υψίστης ασφαλείας, με παρούσες πολυάριθμες και ποικίλες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) μέσα και έξω απ’ αυτά και τη Frontex να έχει αναλάβει όλες τις διαδικασίες πιστοποίησης. Αν εξαιρέσει κανείς την περίοδο απεργίας της ΠΝΟ, οι πρόσφυγες εγκαταλείπουν το νησί με κατεύθυνση την ηπειρωτική Ελλάδα μέσα σε λίγα 24ωρα.
Μόνες ίσως σταθερές σε σχέση με τον Οκτώβρη είναι η ίδια αγωνία στα μάτια των προσφύγων, η ίδια ανακούφιση ότι είναι ακόμα ζωντανοί μετά από ένα ταξίδι σε μια θάλασσα που 3.5 χιλιάδες έχουν πνιγεί μόνο το 2015. Είναι συγκλονιστικό το να είσαι εκεί όταν μια βάρκα φτάνει σε μια παραλία του νησιού, καθώς βλέπεις ανθρώπους που έχουν φύγει κυνηγημένοι από ένα πόλεμο, μετά από μήνες ταλαιπωρίας και ανέχειας να χαμογελούν και να ελπίζουν, ίσως για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό, ακόμα και αν γνωρίζουν ότι ο Γολγοθάς τους κάθε άλλο παρά στο τέλος έχει φτάσει.

Για την παρουσία της ΕΙΝΑ και των φίλων της στο νησί.
Μετά τον Οκτώβρη του ‘15 και την πρώτη αποστολή, τις εκδηλώσεις αλληλεγγύης που ξετυλίχθηκαν στον απόηχο της παρουσίας μας εκεί και των εμπειριών που κατεγράφησαν, ωρίμασε η συνέχιση της παρέμβασης για τη στήριξη των προσφύγων και μεταναστών. Οργανώθηκε η Ελληνική Μονάδα Επείγουσας Ιατρικής Συκαμιάς (ΕΜΕΙΣ), με οργανωτή την ΕΙΝΑ και συμμετέχοντες εθελοντές γιατρούς και υγειονομικό προσωπικό του ΕΣΥ και φίλους από Ελλάδα και Κύπρο. Στεγάστηκε στο κοινοτικό ιατρείο της Σκάλας Συκαμιάς μετά από αίτηση της ΕΙΝΑ προς το Υπουργείο Υγείας.
Το ιατρείο αυτό εφοδιάστηκε με εξειδικευμένο ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό και φάρμακα από δωρεές φίλων, συναδέλφων και φορέων απ’ όλη την Ελλάδα. Είναι ικανό να αντιμετωπίσει πραγματικά επείγοντα περιστατικά (πνιγμούς, υποθερμίες, τραύμα σε παιδιά και ενήλικες κα) καθώς και πιο ελαφρές περιπτώσεις ασθενειών. Είναι δικτυωμένο με όλες τις διασωστικές ομάδες που δρουν στην περιοχή καθώς και με το λιμενικό, έτσι ώστε να ειδοποιείται τάχιστα σε περίπτωση ανάγκης και να ετοιμάζει την παρέμβασή του. Στελεχώνεται κάθε φορά με προσωπικό που έχει τη γνώση και την ευχέρεια χρήσης αυτού του εξοπλισμού, με πρόγραμμα που εκπονείται στην Πάτρα. Στα κενά παρουσίας Ελλήνων γιατρών, επικουρεί και καλύπτει -μετά από άδεια της 2ης Υγειονομικής Περιφέρειας (ΥΠΕ)- η ΜΚΟ WAHA, με εξειδικευμένο προσωπικό.
Το ιατρείο αυτό είναι ανοιχτό καθημερινά όλο το 24ωρο και σε αυτό απευθύνονται επίσης οι κάτοικοι της περιοχής και όποιος έχει ανάγκη των υπηρεσιών του, ανάλογα με τις ειδικότητες που έχουμε σε δράση. Στηρίζουμε εθελοντικά και τη λειτουργία του πρωτοβάθμιου ιατρείου της Αυτοοργανωμένης δομής του Πλατάνου, που έχει στηθεί σε τροχόσπιτο του “Χωριού του Όλοι Μαζί”, στην παραλία της Σκάλας. Ήδη, από το Νοέμβριο που ξεκίνησε τη λειτουργία του ΕΜΕΙΣ έχουν επιχειρήσει εκεί εθελοντές γιατροί και υγειονομικοί από Πάτρα, Λευκωσία, Χανιά, Μυτιλήνη και Θεσσαλονίκη και έχουν αντιμετωπιστεί επιτυχώς περιστατικά με ιδιαίτερη δυσκολία αντιμετώπισης..

Στις επαφές που είχαμε …
Όπως πάντα, η σχέση με την τοπική κοινωνία είναι κομβική για τη δράση μας. Συναντήσαμε το Δήμαρχο Μυτιλήνης
Σ. Γαληνό και του εκθέσαμε πάλι τα συμπεράσματα από την παρουσία μας εκεί. Η συνεργασία με τους συναδέλφους αλληλέγγυους της Ένωσης Γιατρών ΕΣΥ Λέσβου και του ΠΕΔΥ ήταν παρούσα και ζωντανή. Αξίζει να σημειώσουμε τη δράση ενός αφανούς της προσφυγικής κρίσης στο νησί. Η Ζωή Λειβαδίτου, εθελόντρια γιατρός που δρα βοηθώντας και το Λιμενικό, σηκώνει -την τελευταία περίοδο που η ακτοφυλακή έχει αναλάβει την περισυλλογή των βαρκών από τη θάλασσα- ένα μεγάλο βάρος στην πρόνοια των βρεγμένων και ταλαιπωρημένων προσφύγων στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Η κατεύθυνση της εθελοντικής δράσης σε αυτό το επίπεδο ίσως θα έπρεπε να είναι και προς αυτή τη μεριά την επόμενη περίοδο. Τέλος, στη μεγάλη απεργία της 4/2 για το ασφαλιστικό ήμασταν παρόντες στην πορεία στην πρωτεύουσα του νησιού.

Σταθερή παραμένει η απουσία του κρατικού μηχανισμού.
Η επίπλαστη οργάνωση που αναφέρθηκε παραπάνω δεν έρχεται χωρίς τίμημα. Το βόρειο και ανατολικό τμήμα του νησιού έχει αποικιστεί από δεκάδες γνωστές και άγνωστες ΜΚΟ. Και ο όρος «αποικισμός» δε χρησιμοποιείται καταχρηστικά αλλά σχεδόν κυριολεκτικά. Καταυλισμοί και εγκαταστάσεις ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια σε παραλίες και όχι μόνο. Χώροι που αυτοπροσδιορίζονται ως ιδιωτικοί και μπλοκάρουν την είσοδο σε όποιον -που και εκ’ της ιδιότητας του- θελήσει να τους επισκεφτεί. Χαρακτηριστικά, σε ένα χώρο πρώτης υποδοχής που έχει στήσει πλησίον της παραλίας της Ευταλούς η IRC (International Rescue Committee), μας απαγορεύθηκε διακριτικά η είσοδος, παρότι δηλώσαμε την ιδιότητά μας και αφήσαμε ταυτότητες στην είσοδο. Παράλληλα, υπάρχουν καταγγελίες ότι απαγορεύθηκε η είσοδος στο Καρά Τεπέ, σε βουλευτή του ελληνικού κοινοβουλίου. Το κενό που αφήνει η συνειδητή αδράνεια του κράτους παραχωρεί πεδίο δόξης λαμπρό σε κάθε σχετική ή/και απίθανη ΜΚΟ για να παίξει το δικό της παιχνίδι. Και δεν πρέπει να ξεχνά κανείς ότι είναι μη ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ οργανώσεις όχι μη ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΕΣ. Η πλειοψηφία αυτών των εταιριών έχουν μάθει να επιχειρούν σε τριτοκοσμικές χώρες και με την ίδια ακριβώς λογική και πρακτική επιχειρούν και στη Λέσβο. Προσπαθούν να κερδίσουν την εύνοια της τοπικής κοινωνίας προσφέροντας κάποιες ελάχιστες θέσεις εργασίας σε ντόπιους από τη μία και από την άλλη υπάρχει αδιαφάνεια στον έλεγχο, στο συντονισμό, στη χρηματοδότηση, στις διαπιστεύσεις και στην αξιοπιστία του προσωπικού, στις σχέσεις εργασίας και άλλα πολλά.
Για να πούμε όμως και του στραβού το δίκιο, αν δεν υπήρχαν κάποιες από αυτές και άλλοι εθελοντές, τα θύματα που θα θρηνούσαμε θα ήταν πολλαπλάσια ίσως, μιας κι ο κρατικός μηχανισμός ήταν απών.

Τοπική κοινωνία…
Η κοινωνία της Λέσβου έχει δείξει μεγάλη ανθεκτικότητα και ανεκτικότητα. Και κυρίως οι τοπικές κοινωνίες των χωριών της ανατολικής και βόρειας Λέσβου και της πόλης της Μυτιλήνης. Εδώ και πολλούς μήνες βρίσκονται στην καρδιά όλου αυτού του προσφυγικού ρεύματος, εντελώς μόνοι τους χωρίς καμία κρατική βοήθεια ή πρόνοια. Για πολλούς μήνες η μόνη κρατική παρουσία στο προσφυγικό ζήτημα ήταν η αστυνομία. Η φασιστική ρητορική δε βρήκε ευήκοα ώτα και τα ακροδεξιά στοιχεία δεν κατάφεραν να κεφαλαιοποιήσουν πολιτικά κέρδη στηριζόμενα στην ασφυκτική πίεση του φαινομένου των προσφυγικών ροών. Κυριάρχησε η αλληλεγγύη και όχι ο φόβος, η ανθρωπιά και όχι η αγανάκτηση. Η στάση των κατοίκων της Λέσβου αποτελεί ένα φωτεινό φάρο ελπίδας στην ολοένα και πιο σκοτεινή από φασιστικές αντιλήψεις Ευρώπη και η υποψηφιότητα για νόμπελ, όσο υποκριτική και αν είναι από πλευράς του δυτικού κόσμου, προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί, ως ένα χαστούκι προς εκείνους που γυρίζουν την Ευρώπη με ταχύτατους ρυθμούς στις χιτλερικές νοοτροπίες.
Η πολυπληθής παρουσία των ΜΚΟ, έχει μεταβάλλει κατά πολύ την ανθρωπογεωγραφία του νησιού και τείνει να αλλάξει και την μικροοικονομία των τοπικών κοινωνιών. Επιχειρήσεις που τέτοια εποχή θα ήταν κλειστές λειτουργούν στο φουλ, από ξενοδοχειακές επιχειρήσεις μέχρι επιχειρήσεις εστίασης και ενοικίασης αυτοκινήτων. Επιπλέον, είναι συνηθισμένη η εικόνα ανθρώπων με φωσφοριζέ γιλέκα, ή μπλούζες με κάποιο λογότυπο που δηλώνουν ότι ανήκουν σε κάποια ΜΚΟ.

Εθελοντές …?
Ένας όρος που έχει υποστεί απίστευτη κατάχρηση αυτή την περίοδο στη Λέσβο. Όποιος μη ντόπιος, που βρίσκεται στον νησί εξαιτίας του προσφυγικού ζητήματος, «βαπτίζεται» ταυτόχρονα και εθελοντής. Η πραγματικότητα όμως, απέχει κατά πολύ. Η αλήθεια είναι πως μεγάλο ποσοστό του κόσμου που βρίσκεται εκεί μέσω των ΜΚΟ είναι σε έμμισθη εργασία. Δεν μπορεί λοιπόν, να είναι κανείς μισθωτός και ταυτόχρονα εθελοντής, δηλαδή με άλλα λόγια …«επαγγελματίας εθελοντής». Εθελοντές είναι όλοι αυτοί οι ντόπιοι, που προσφέρουν ελεύθερο χρόνο και χρήμα με στόχο την ανακούφιση των προσφύγων. Εθελοντικές είναι και οι αποστολές τις ΕΙΝΑ, καθώς τα μέλη των αποστολών, γιατροί ή μη, αναλαμβάνουν προσωπικά τα έξοδα του ταξιδιού αφήνοντας πίσω δουλειές και οικογένειες. Είναι, λοιπόν, τουλάχιστον άδικο και παραπλανητικό να εξομοιώνονται οι δύο αυτές διαφορετικές καταστάσεις για την έξωθεν καλή μαρτυρία των ΜΚΟ.

Αλλαγή δόγματος…
Το σκηνικό άλλαξε δραματικά τις τελευταίες μέρες που βρισκόμαστε στη Λέσβο. Η παρουσία της ελληνικής ακτοφυλακής και της Frontex έγινε πολύ έντονη στη θάλασσα, με αποτέλεσμα από ελάχιστες έως καμία βάρκα να μη φτάνει πια στις παραλίες. Σίγουρα αυτό μειώνει κατά πολύ τις πιθανότητες νέων πνιγμών. Αν αυτό εφαρμόζονταν από το περασμένο καλοκαίρι, σίγουρα θα σώζονταν πολλές από τις ψυχές που χάθηκαν στο Αιγαίο. Από την άλλη όμως, η απόφαση για ενεργοποίηση του στρατού, ώστε να αναλάβει τον έλεγχο της κατάστασης στα νησιά, μέσα σε αυτό το νέο ναζιστικό πλαίσιο που οικοδομείται στην Ευρώπη με αφορμή το προσφυγικό ζήτημα κάθε άλλο παρά καθησυχάζει. Η Frontex έχει από καιρό αποκτήσει το δικαίωμα να δρα στα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας, ενώ αποκτά όλο και περισσότερους οπαδούς μέσα στην ΕΕ η άποψη πως πρέπει να δρα χωρίς να δίνει λογαριασμό στις ελληνικές αρχές. Και δυστυχώς η ελληνική πολιτεία δε δείχνει ικανή να αντιδράσει σε όλα αυτά, μιας και αρκετά χρόνια τώρα έχει αποδεχθεί το ρόλο της αποικίας. Η επικείμενη παρουσία του ΝΑΤΟ στην περιοχή διογκώνει αυτές τις ανησυχίες.
Η Ελλάδα είναι ένα γεωπολιτικό πολυπολιτισμικό σταυροδρόμι. Για άλλους είναι η ανατολικότερη χώρα της Δύσης ενώ για άλλους η δυτικότερη χώρα της Ανατολής.
Όπως και να έχει όμως τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στη μέγγενη της εποπτείας της ΕΕ. Υφίσταται πια μια διττή πίεση που δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα. Από τη μία εδώ και έξι χρόνια μέσω των μνημονιακών πολιτικών επιχειρείται η σταδιακή φτωχοποίηση του ιθαγενούς πληθυσμού, όπως άλλωστε το μαρτυρούν και οι αριθμοί: 1.500.000 άνεργοι, σχεδόν 3.000.000 στα όρια της φτώχιας και η πλειοψηφία του νέου επιστημονικού δυναμικού σε μετανάστευση. Από την άλλη, με τη στρόφιγγα προς την ΕΕ να είναι σχεδόν κλειστή και τις προσφυγικές ροές αμείωτες, η Ελλάδα οδηγείται στο να μετατραπεί σε μία τεράστια αποθήκη ψυχών, με ότι μπορεί να συνεπάγεται αυτό. Άλλωστε δεν είναι πια και τόσο κρυφές οι κουβέντες για δημιουργία τεράστιων hot spots χωρητικότητας 400.000 ανθρώπων. Εύκολα λοιπόν, καταλαβαίνει κανείς πως το πρόβλημα συνεχώς θα διογκώνεται με συνέπεια από κάποια στιγμή και μετά κανένας κρατικός μηχανισμός και καμία εθελοντική δράση δε θα μπορεί να ανταπεξέλθει. Το επαπειλούμενο “κλείσιμο” των συνόρων στα Ν. Βαλκάνια θα ωθήσει βίαια προς αυτή την κατεύθυνση.
Είναι δύσκολο να πει κανείς, το τι πρέπει να γίνει. Το αυτονόητο είναι πως θα πρέπει να σταματήσει ο πόλεμος στις πατρίδες των ανθρώπων που ξεριζώνονται. Αυτό δυστυχώς δεν είναι όμως στο χέρι μας σα λαός. Αποτελεί πεδίο πάλης ενός διεθνούς αντιπολεμικού κινήματος.
Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε εμείς, είναι να μη συνηθίσουμε. Να μη συνηθίσουμε τη πνευματική, οικονομική και συναισθηματική φτώχια που μας οδηγούν. Να μη συνηθίσουμε τη θέα των πνιγμένων παιδιών, των ξεριζωμένων ανθρώπων. Να συνεχίσουμε το παράδειγμα της έμπρακτης αλληλεγγύης και της εναντίωσής μας στα σχέδια της Κυβέρνησης και των “εταίρων” που φέρνουν το ΝΑΤΟ ως “ειρηνοποιό” και ανατινάζουν την κοινωνία μας και τις χώρες της ανατολικής Μεσογείου.

Για τις αποστολές της ΕΙΝΑ από Νοέμβριο ως σήμερα στη Λέσβο: